پیشگفتار
ادراک، کنشی ذهنی یا فرایند کسب دانش و شناخت از طریق فکر، تجربه و حواس است. این موضوع شامل جنبه‌های مختلف کارکردها و فرایندهای فکری سطح بالا مانند توجه، حافظه، دانش، تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی، استدلال، قضاوت، ادراک، و عملکرد بصری-فضایی و غیره است. اختلال ادراکی یک اصطلاح فراگیر برای توصیف مشکلات در حوزه های مختلف شناختی است. با مشاورمود در ادامه همراه باشید تا به بررسی انواع روش های درمان اختلالات ادراکی بپردازیم. اما قبل از آن اجازه دهید بیشتر با این گروه از بیماری ها آشنا شویم.
انواع اختلالات ادراکی
اختلالات ادراکی یا شناختی قسمتی از طبقه بندی اختلالات عصبی شناختی در ویرایش پنجم کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-V) است. این اختلالات به هر مشکلی گفته می شود که به طور قابل توجهی عملکرد شناختی فرد را مختل می سازد تا جایی که داشتن عملکرد عادی در جامعه بدون نیاز به درمان غیرممکن باشد. برخی از رایج ترین اختلالات شناختی عبارتند از:
- زوال عقل
- اختلالات رشدی
- اختلالات مهارتی حرکتی
- فراموشی
- اختلال شناختی ناشی از سوء مصرف مواد مخدر
- بیماری آلزایمر
چه چیزی باعث ایجاد اختلال ادراکی می شود؟
مانند بسیاری از اختلالات روانی دیگر، اختلالات شناختی نیز می توانند در اثر عوامل مختلفی ایجاد شوند. برخی به دلیل عدم تعادل هورمونی، برخی دیگر به دلیل ژنتیک و برخی دیگر به دلیل عوامل محیطی بروز می دهند. علل محیطی شایع اختلالات شناختی نیز شامل نرسیدن مواد مغذی و تعامل مناسب در طول مراحل آسیب پذیر رشد شناختی، به ویژه در دوران نوزادی است. سایر علل محیطی شایع اختلالات شناختی نیز عبارتند از سوء مصرف مواد مخدر و آسیب های فیزیکی. به این صورت که اگر هنگامی که ناحیه ای از مغز که عملکرد شناختی را تعیین می کند، به دلیل مصرف بیش از حد مواد مخدر یا آسیبی فیزیکی، صدمه ببیند. این تغییرات عصبی فیزیولوژیکی می توانند منجر به اختلالات عملکردی شناختی شوند.
علائم اختلال ادراکی
به طور کلی علائم اختلال ادراکی بسته به اختلال خاصی است که مد نظرمان است. اما با این وجود برخی از نشانه ها و علائم رایج در بیشتر انواع اختلالات ادراکی با هم همپوشانی دارند. برخی از شایع ترین این علائم عبارتند از:
- گیجی
- هماهنگی بدنی حرکتی ضعیف
- از دست دادن حافظه‌ی کوتاه مدت یا بلند مدت
- سردرگمی هویت
- اختلال در قضاوت
گروهی از اختلالات ادراکی با پیشرفت کردن بیماری، شدت علائم مربوط شان نیز افزایش می یابد. به عنوان مثال، بیماری آلزایمر ابتدا با علائم بسیار جزئی فراموشی شروع می شود. پس از گذشت مدتی مبتلایان ممکن است نام هایی را که به خوبی می شناختند فراموش کنند. همچنین ممکن است در به خاطر سپردن کارهایی که اخیرا انجام داده اند نیز به مشکل بخورند. به طور کلی علائم اولیه‌ی بیماری آلزایمر زودرس از خطاهای عادی حافظه قابل تشخیص نیستند. با این حال، با پیشرفت کردن بیماری، حافظه‌ی فرد مبتلا به صورت مرحله ای مختل می شود. آنها ممکن است لحظات نادری از حضور ذهن را تجربه کنند و اغلب زندگی خود را در حالت سردرگمی بگذرانند.
تا به اینجای مقاله راجع به انواع، دلایل و علائم اختلالات ادراکی صحبت کردیم. حال بیایید به بررسی درمان اختلالات ادراکی بپردازیم.
درمان اختلالات ادراکی
مهمترین روش های درمان اختلالات ادراکی عبارت اند از:
دارو ها
برای درمان اختلالات ادراکی، هم داروهای بدون نسخه و هم تجویزی به عنوان بخشی از یک رویکرد جامع در دسترس هستند. مهمترین این ها عبارت اند از:
- داروهایی برای تقویت سطح انتقال دهنده های عصبی در بدن، مانند Aricept، Razadyne و Exelon
- دارویی با نام ممانتین که برای تنظیم فعالیت انتقال دهنده عصبی گلوتامات، از طریق مسیری متفاوت برای بهبود حافظه و یادگیری کار می کند.
- آسپرین
- دارو های ضد افسردگی و ضد تحلیل حافظه
بسیاری از کلاس‌های دارویی برای کمک به کاهش علائم اختلالات عصبی در نظر گرفته می شوند و به روش‌های مختلفی عمل می‌کنند. برخی دیگر از داروها نیز با هدف جلوگیری از شروع و یا بدتر شدن علائم، مورد استفاده قرار می گیرند. آسپرین، که یکی از رایج ترین داروهای مورد استفاده در جهان است، طبق مطالعات متعددی، به طور همزمان در هر دو دسته قرار می گیرد. گاهی اوقات برای استفاده‌ی روزانه به امید جلوگیری از بیماری آلزایمر تجویز می شود و گاهی اوقات نیز به عنوان یک مسکن برای درمان دردهای مرتبط با بسیاری از بیماری های دژنراتیو.
پرمصرف ترین داروهای مورد استفاده در درمان اختلالات ادراکی، داروهای ضد افسردگی و داروهایی ضد تحلیل حافظه می باشند. چنین داروهایی می توانند آگاهی تحت تأثیر مسائل شناختی را تا سالیان متمادی در فرد گسترش دهند.
برای تهیه‌ی داروهای نیازمند نسخه، بهترین راه این است که گزینه های خود را با پزشک در میان گذاشته و یک برنامه‌ی درمانی بر اساس نیازهای خود تهیه کنید. همچنین اگر ارزیابی اثربخشی داروهای تجویز شده با صحبت صورت می گیرد، همیشه تا حد امکان سعی کنید با پزشک خود روراست باشید.
درمان های شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری در واقع یک نوع استراتژی گفتار درمانی است که می تواند به شما در مدیریت کردن مشکلات با تغییر شیوه‌ی تفکر و رفتار کمک کند. این روش بیشتر برای درمان افسردگی و اضطراب استفاده می‌شود، اما می تواند برای سایر مشکلات سلامت روان مثل اختلالات ادراکی نیز مفید باشد.
اگر شما و یا هر یک از عزیزانتان نیازمند دریافت درمان و مشاورهی شناختی رفتاری یا هر مشاورهی دیگری هستید، مرکز مشاورهی آنلاین مشاورمود پیشنهاد ما به شماست. این مرکز مشاوره در زنجان، به صورت ۲۴ ساعته آماده پاسخگویی به تماس و کمک رساندن به شما در یافتن اطلاعات مورد نیازتان است.
بستری شدن در مراکز درمانی شناختی
ممکن است زمانی پیش بیاید که دارو و یا مراجعه‌ی گاه به گاه به متخصص مغز و اعصاب، دیگر برای مدیریت و درمان اختلالات ادراکی کافی نباشد. در چنین مواردی، پزشک ممکن است بستری شدن در یکی از مراکز درمانی شناختی که برای پاسخگویی به نیازهای افراد آسیب دیده‌ی نیازمند به مراقبت و نظارت بیش از میزان معمول و روزانه خدمات رسانی می کنند، توصیه کند.
برنامه های توانبخشی و درمانی سرپایی
گاهی اوقات، بستری شدن برای مراقبت و نگهداری از فردی که مشکل ادراکی یا شناختی خفیف‌تری دارد، ضروری نیست. در مواردی مثل این، استفاده از یک برنامه‌ی توانبخشی شناختی و درمانی سرپایی می تواند راه حلی ایده آل باشد. این کلینیک‌ها معمولاً می‌توانند از بیمارانی که آسیب‌هایشان به سادگی مستلزم قرار گرفتن در یک مرکز بستری نیست، مراقبت کنند.
کاردرمانی
کاردرمانی روشی درمانی است که بر آموزش راهبردهایی به بیمار تمرکز دارد. با استفاده از این درمان، می توان تاثیری که اختلال ادراکی بر زندگی روزمره دارد را به حداقل رساند.
سایر روش های درمانی
در حالی که درمان های شناختی رفتاری گاهی اوقات می توانند در آموزش راهبردهایی برای مدیریت اثرات و علائم ناشی از اختلال ادراکی موثر باشند، در مورد اختلالات عصبی دژنراتیوی مثل بیماری های آلزایمر یا پارکینسون، اثربخشی چنین درمان هایی می تواند محدود باشد. دارو ها نیز همیشه اثرگذار نیستند. به همین دلایل، برخی از بیماران در مواجهه با گزینه های مختلف بالینی و دارو محور درمان اختلالات ادراکی، رویکردهای مکمل جایگزین را انتخاب می کنند. توجه داشته باشید که ممکن است این روش های درمانی اثر گذار باشند، اما در غیاب کارآزمایی‌های کنترل‌شده با نتایج قابل تکرار، اصلاً مشخص نیست که چه پیشرفت‌هایی نسبت به رویکردهای پزشکی سنتی ارائه می‌دهند.
سخن آخر
ما در این مقاله در ارتباط با روش های درمان اختلالات ادراکی و دیگر مسائل مربوط به آن صحبت کردیم. شما می توانید در صورت نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر و درخواست وقت مشاوره بالینی، مشاوره روانشناسی، مشاوره تحصیلی و یا هر نوع مشاورهی دیگری با متخصصان کارآزموده‌ی مشاورمود، با شماره تماس و یا ایمیل زیر در ارتباط باشید.
