اختلال اسکیزوفرنی چیست؟+علائم مهم اسکیزوفرنی

مقدمه‌ای بر اختلال اسکیزوفرنی

امروز به کمک تیم مشاورمود قصد داریم در خصوص اختلال اسکیزوفرنی با یکدیگر صحبت کنیم. تا انتهای مطلب همراه ما باشید. اسکیزوفرنی را می‌توان جزء اختلالات روانی مزمن و شدید به حساب آورد. این اختلال تاثیر مستقیمی بر شیوه‌ی تفکر فرد، اعمال، احساسات، درک واقعیت و.‌‌‌.. دارد. البته اختلال اسکیزوفرنی به اندازه ی سایر بیماری های روانی شایع نیست. اما نسبت به سایر اختلالات بسیار مزمن تر است و فرد را ناتوان تر می‌کند. افرادی که مبتلا به این اختلال هستند در محیط های مختلف مثل محیط کار، مدرسه یا جامعه با مشکلات زیادی مواجه هستند‌. این افراد رفتارهایی دارند که ترس و گوشه گیری آنان را نشان می‌دهند.

 در واقع به بیانی بهتر می‌توان گفت که این افراد مبتلا ارتباط خود را با دنیای واقعی از دست داده اند. برخی این اختلال را یک بیماری مادام العمر می‌دانند که درمان نمی‌شود. اما برخی از شیوه های روان‌درمانی می‌توانند تا حد زیادی این بیماری را کنترل کنند. برخلاف آن چه که عموم مردم تصور می‌کنند افراد مبتلا به اسکیزوفرنی شخصیت چند گانه یا چند شاخه ندارند. اسکیزوفرنی را می‌توان نوعی روان پریشی دانست. در واقع از شکلی از بیماری صحبت می‌کنیم که در آن فرد نمی‌تواند بین آن چه که واقعیت است و آن چه که آن را تصور می‌کند تمایز و تفاوت قائل شود. به همین جهت است که در مواقعی می‌بینیم مبتلایان ارتباط خود را واقعیت هستی از دست داده اند.

رفتارهای افراد اسکیزوفرنی

به ادامه‌ی بحث در خصوص اختلال اسکیزوفرنی می‌پردازیم. جهان ممکن است در نظر افراد دارای بیماری اسکیزوفرنی به صورت یک مجموعه‌‌ای باشد که پر از ابهام، تصاویر و صداهای گیج کننده است. رفتار مبتلایان بسیار عجیب و غریب می‌باشد. در مواقعی نیز رفتارهای تکان دهنده ای از خود نشان می‌دهند. این مبتلایان گاهی رفتارهایی دارند که می‌گوییم در دوره ی روان پریشی قرار گرفته اند. این تعبیر را زمانی به کار می‌بریم که افراد مبتلا دچار تغییرات ناگهانی در شخصیت خود شوند و در عین حال ارتباط با واقعیت را نیز از دست بدهند.

شدت اختلال اسکیزوفرنی می‌تواند از فردی به فرد دیگر کاملا متفاوت باشد. برای مثال بعضی از افراد در طول زندگی خود فقط یک دوره روان پریشی دارند اما دسته‌ی دیگری از افراد ممکن است چندین دوره از روان پریشی را تجربه کنند. مابین این حالت هم ممکن است یک زندگی عادی داشته باشند. عده ای دیگر از افراد احتمال دارد که در طول عمر خود نسبت به دوران روان پریشی بهبود پیدا کنند اما مابین این دوره ها اختلال شدیدی در عملکرد عادی خود داشته باشند. به نوعی می‌توان گفت که علائم مختلف اسکیزوفرنی در چرخه های گوناگون بیماری که دوران عود و دوران بهبود نامیده می‌شوند، متغیر است. بیماران یا بهبود می‌یابند یا بدتر می‌شوند.

بررسی علائم اولیه‌ی اختلال اسکیزوفرنی

در این بخش علائم اولیه‌ی اختلال اسکیزوفرنی را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در مورد مردان طبق تحقیقاتی که تاکنون انجام شده است اولین علائم بیماری،‌ خود را در نوجوانی یا اوایل ۲۰ سالگی نشان می‌دهد. زنان نیز طبق آمارهای موجود از اوایل ۲۰ تا ۳۰ سالگی تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند. دوره‌ی اولیه ای که قبل از سایکوز کامل اتفاق می‌افتد را دوره‌ی پرودرومال می‌گویند. دوره‌ی مذکور می‌تواند روزها، هفته‌ها، ماه‌ها و حتی سال‌ها طول بکشد. تشخیص آن نیز به شدت کار سختی است. زیرا در غالب اوقات هیچ گونه عامل محرک خاصی وجود ندارد‌. البته یک سری تغییرات رفتاری ظریف به خصوص در نوجوانان ممکن است اتفاق بیفتد. برای مثال ناگهان نمرات آن‌ها دچار تغییر می‌شوند. یا اینکه رفتارهایی از آن‌ها می‌بینیم که نشان دهنده ی کناره گیری اجتماعی است. این افراد ممکن است به صورت غیرمنتظره مشکل در تمرکز پیدا کنند. همچنین در خواب خود نیز دچار اختلالاتی خواهند شد.

علائم مثبت اختلال اسکیزوفرنی

در این بخش علائم مثبت اختلال اسکیزوفرنی را بررسی می‌کنیم. جا دارد در ابتدای بحث این ابهام را رفع کنیم که منظور ما از کلمه‌ی مثبت خوب بودن این علائم نیست. بلکه می‌خواهیم به افکار یا علائمی بپردازیم که بر اساس واقعیت نیستند. اولین علامتی که می‌خواهیم به آن بپردازیم هذیان است. هذیان را می‌توان به نوعی همان باورهای نادرست و عجیبی دانست که ربطی به واقعیت ندارند. اما فرد نمی‌پذیرد که این باورها و افکار مطابق با واقعیت نیستند بلکه حتی اگر واقعیت را هم به مبتلا نشان دهیم آن را انکار می‌کند. این افراد دچار توهم هستند. بعلاوه گاهی افکاری دارند که به آن‌ها می‌گوید دیگران صدای فکر کردن شما را می‌شنوند. گاهی فکر می‌کنند خدا یا شیطان هستند. برخی اوقات هم فکر می‌کنند که مردم سعی دارند علیه آنان توطئه کنند.

علامت مهم دیگر که کمی در مورد آن صحبت کردیم، توهم است. توهم نیز گونه ای از احساسات غیر واقعی می‌باشد که اشکال مختلفی دارد. برای مثال یکی از شایع ترین علائم توهم این است که فرد صداهایی را در ذهن خود می‌شنود. این صداها ممکن است پیام های مختلفی را به فرد برسانند. برای مثال این صداها می‌توانند در خصوص رفتار و اعمال فرد اظهار نظر کنند. یا ممکن است که به مبتلا توهین کنند. همچنین گاهی دیده می‌شود که صداهای ذهنی افراد به آن‌ها دستور انجام دادن کاری را می‌دهند. گونه‌های دیگری از توهم هم وجود دارند. مثلا اینکه فرد چیزهایی را می‌بیند که اصلا آن چیزها وجود خارجی ندارند.  بوهای عجیب و غریبی استشمام می‌کند. حتی اگر چیزی به صورت فیزیکی با آن‌ها برخورد نکند روی پوست خود حالات خاصی را احساس می‌کنند.

علائم آشفته در مبتلایان به اسکیزوفرنی

افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی ممکن است در وضعیت خاصی باشند که نتوانند مدتی طولانی صحبت کنند‌. همچنین احتمال دارد که در این مدت طولانی وضعیت بدنی آن‌ها هم ثابت بماند. علائم آشفته در واقع علائمی هستند که نشان می‌دهند فرد توان این را ندارد که به راحتی فکر کند. این فرد از کلمات بیهوده در صحبت کردن استفاده می‌کند که همین امر هم به سرانجام رساندن یک مکالمه را برای او سخت می‌کند. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی خیلی سریع افکار خود را تغییر می‌دهند. البته این تغییر افکار تحت کنترل آن‌ها نیست.

مبتلایان به اختلال اسکیزوفرنی به سرعت از یک فکر به سراغ فکر دیگر می‌روند. این در حالی است که ارتباط منطقی و واضحی بین افکار آنان وجود ندارد. خیلی آرام حرکت می‌کنند. در تصمیم گیری های خود ناتوان هستند. بیش از اندازه می‌نویسند اما نوشته های آنان کاملا بی معنی و غیرمرتبط است. بسیار فراموشکار هستند. به همین جهت هم بسیاری از چیزها را در زندگی خود از دست می‌دهند‌. برخی از حرکات را به صورت مداوم تکرار می‌کنند. مثلا ممکن است ببینید که به صورت دایره ای راه می‌روند. این افراد در درک کردن صداها، احساسات مختلف و مناظر گوناگون دچار مشکل هستند.

علائم دیگری از اسکیزوفرنی که باید بشناسیم

اختلال اسکیزوفرنی علائم دیگری هم دارد که به آن علائم شناختی گفته می‌شود. درک اطلاعات و استفاده از این اطلاعات جهت تصمیم گیری برایشان بسیار سخت است. در تمرکز یا توجه بر روی موضوعی خاص دچار اختلال هستند. علاوه بر علائم شناختی علائم دیگری هم تحت عنوان علائم منفی وجود دارند که در این قسمت به آن‌ها اشاره می‌کنیم. منظور ما از علائم منفی این است که افراد دارای اسکیزوفرنی رفتارهای طبیعی ندارند‌. این افراد گاهی اوقات بدون احساس عمل می‌کنند. در دیگر موارد هم احساسات ضعیفی را در آن‌ها می‌بینیم. معمولا از خانواده، دوستان و به طور کلی فعالیت های اجتماعی کناره گیری می‌کنند. انرژی کمی دارند. کمتر حرف می‌زنند‌. انگیزه‌ی کافی برای انجام دادن کارهای مهم ندارند‌. لذت یا علاقه ی خود را نسبت به زندگی از دست می‌دهند. از نظر بهداشتی و نظافتی نیز عادات بدی دارند.

ریشه ی اختلال اسکیزوفرنی

علت اختلال اسکیزوفرنی به طور دقیق مشخص نیست. اما برخی از محققان بر این باورند که این اختلال مثل سرطان و دیابت می‌تواند ریشه‌ی ژنتیکی داشته باشد. برخی از شرایط خاص می‌توانند فرد را در معرض ابتلا به اسکیزوفرنی قرار دهند. یک مورد هم بحث وراثت یا ژنتیک است. کسانی که افراد خانواده‌ی آن‌ها به این اختلال مبتلا هستند احتمال دارد که در آینده دچار اسکیزوفرنی شوند. برخی از ناهنجاری ها و آسیب های مغزی نیز در این مورد موثر هستند. محیط نیز عامل مهمی در ایجاد اختلالات روانی است. مثلا کسانی که سوء مصرف مواد مخدر دارند ممکن است این اختلال را پیدا کنند. ما می‌توانیم با مشاوره بالینی یا مشاوره روانشناسی در این خصوص به شما کمک کنیم.