پیشگفتار – بیش فعالی کودکان
هنگامی که کودکی مبتلا به اختلال کمبود توجه بیش فعالی یا Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) تشخیص داده می شود، والدین اغلب نگران این موضوع هستند که کدام درمان برای فرزندشان مناسب تر است و کارایی بیشتری دارد. به طور کلی برای بهبود علائم ADHD گزینه‌های درمانی زیادی وجود دارد، و اینکه کدام یک از آن ها بهتر از دیگری عمل می‌کند، به شرایط کودک و خانواده‌ی او بستگی دارد. با مشاورمود در ادامه همراه باشید تا با بررسی انواع روش های درمان بیش فعالی کودکان، به شما در یافتن بهترین استراتژی کمک کنیم.
انواع روش های درمان بیش فعالی کودکان
درمان بیش فعالی کودکان می تواند به تسکین علائم و نشانه های بیماری کمک کرده و آن ها را تا میزان زیادی در زندگی روزمره کمتر کند. درمان این اختلال معمولاً توسط یک پزشک متخصص، مانند یک متخصص اطفال و یا روانپزشک انجام می شود، اگرچه که ممکن است وضعیت بیماری توسط پزشک عمومی نیز کنترل شود. انواع روش های درمان این اختلال عبارت اند از:
به طور کلی ۵ نوع دارو برای درمان ADHD کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. این ها عبارت اند از:
۱. متیل فنیدیت (Methylphenidate)
متیل فنیدیت رایج ترین داروی مورد استفاده برای درمان بیش فعالی کودکان است. این دارو به گروهی از داروها به نام محرک ها (stimulants) تعلق دارد که با افزایش دادن فعالیت مغز، به خصوص مناطقی که مسئول کنترل توجه و رفتار می باشند، به درمان ADHD کمک می کند.
متیل فنیدیت به بزرگسالان، نوجوانان و کودکان دارای سنین بالای ۵ سال مبتلا به بیش فعالی ارائه می شود.
این دارو را می‌توان به صورت قرص‌های رهش فوری یا immediate-release (دوزهای کوچک مخصوص مصرف ۲ تا ۳ بار در روز) و یا به‌صورت قرص‌های رهش اصلاح‌شده یا modified-release (مخصوص مصرف یک بار در روز) استفاده کرد.
عوارض جانبی رایج داروی متیل فنیدیت عبارت اند از:
o افزایش یافتن اندک ضربان قلب و فشار خون
o از دست رفتن اشتها، که می تواند منجر به کاهش یافتن وزن شود.
o مشکلات خواب
o سردرد
o دل درد
o افزایش احساسات تحریک پذیری، پرخاشگری، افسردگی، اضطراب و یا تنش
۲. لیز دگزامفتامین (Lisdexamfetamine)
لیز دگزامفتامین نوعی دیگر از دارو های درمان بیش فعالی است که وظیفه‌ی تحریک قسمت های خاصی از مغز را بر عهده دارد. این درمان می تواند تمرکز توجه را بهبود بخشیده و رفتار تکانشی (impulsive) را کاهش دهد.
لیز دگزامفتامین در صورتی که حداقل ۶ هفته درمان با متیل فنیدات کمکی نکند، برای کودکان بالای ۵ سال، در صورت نیاز، تجویز خواهد شد. برای بزرگسالان این دارو ممکن است به جای متیل فنیدات به عنوان داروی انتخاب اول ارائه شود.
لیز دگزامفتامین یک بار در روز، به شکل کپسول مصرف می شود و دارای عوارض جانبی زیر است:
o کاهش یافتن اشتها
o پرخاشگری
o خواب آلودگی
o سرگیجه
o سردرد
o اسهال
o تهوع و استفراغ
۳. دگزامفتامین (Dexamfetamine)
دگزامفتامین دارویی مشابه با لیز دگزامفتامین است و دقیقاً به همان روش، برای درمان بیش فعالی کودکان عمل می کند. این دارو که معمولاً ۲ تا ۴ بار در روز، به صورت قرص یا محلول خوراکی مصرف می شود، دارای عوارضی شامل موارد زیر است:
o کاهش اشتها
o نوسانات خلقی
o افزایش تحریک پذیری و پرخاشگری
o سرگیجه
o سردرد
o اسهال
o تهوع و استفراغ
۴. اتوموکستین (Atomoxetine)
اتوموکستین دارویی است که نسبت به سایر داروهای درمانی ADHD این لیست، عملکرد متفاوتی دارد. این دارو یک مهارکننده‌ی انتخابی بازجذب هورمون نورآدرنالین است، به این معنی که مقدار نور آدرنالین را در مغز افزایش می دهد. این هورمون باعث انتقال پیام‌هایی بین سلول‌های مغزی می شود که به این صورت، به تمرکز و کنترل تکانه‌ها کمک می کند.
اتوموکستین معمولا یک یا دو بار در روز، به شکل کپسول مصرف می شود و دارای عوارض زیر است:
o افزایش ضربان قلب و فشار خون
o تهوع و استفراغ
o دل درد
o مشکل خواب
o سرگیجه
o سردرد
o افزایش تحریک پذیری
o اتوموکستین همچنین با برخی از عوارض جانبی جدی تری مثل افکار خودکشی و آسیب کبدی مرتبط است که باید مراقب آنها بود.
۵. گوانفاسین (Guanfacine)
گوانفاسین آخرین داروی این لیست است که در بخش مربوط به بهبود توجه مغز عمل می کند. این دارو اگر امکان استفاده از لیز دگزامفتامین یا متیل فنیدات وجود نداشته باشد، ممکن است برای نوجوانان و کودکان بالای ۵ سال پیشنهاد شود.
گوانفاسین معمولاً یک بار در روز، صبح یا عصر، به صورت قرص مصرف می شود و دارای عوارض جانبی زیر است:
o خستگی
o سردرد
o درد شکم
o خشکی دهان
توجه: بدون تجویز پزشک به هیچ عنوان از دارو های گفته شده استفاده نشود.
مشاوره بیش فعالی کودکان (therapy)
علاوه بر مصرف دارو، درمان های مشاوره ای نیز می توانند در بهبود مشکل ADHD کودکان، تاثیرگذار باشند. مشاوره همچنین می تواند در درمان مشکلات دیگری، مانند اختلالات سلوک و یا اضطراب، که ممکن است همراه با بیش فعالی ظاهر شوند نیز مفید واقع شود. در ادامه به برخی از استراتژی هایی که ممکن است برای درمان بیش فعالی کودکان مورد استفاده قرار گیرد، صحبت خواهد شد.
۶. آموزش روانشناختی (psychoeducation)
طی آموزش روانشناختی، شما یا فرزندتان تشویق خواهید شد تا در مورد بیش فعالی و اثرات مربوط به آن صحبت کنید. این کار به افراد کمک می کند علائم مربوط به ADHD را درک کرده و به این صورت با آن راحت تر کنار آمده و زندگی کنند.
۷. رفتار درمانی (Behaviour therapy)
رفتار درمانی معمولاً شامل روش های درمانی مربوط به مدیریت رفتار است که برای تشویق کودک به کنترل ADHD خود، از سیستمی از پاداش‌ها استفاده می‌کند. به طور مثال اگر فرزند شما بیش فعالی دارد، می توانید ابتدا انواعی از رفتارهای مناسبی که می خواهید در او تشویق کنید، مانند نشستن پشت میز برای غذا خوردن، را شناسایی کنید. سپس در صورت انجام این کار، به او نوعی پاداش کوچک برای رفتار خوبش بدهید.
۸. برنامه های آموزشی-تربیتی والدین
اگر فرزند شما مبتلا به بیش فعالی است، برنامه‌های آموزشی-تربیتی ویژه‌ی والدین که مشاوره خانواده آموزش می دهد می‌تواند به شما کمک کند تا که روش‌های خاص صحبت کردن و بازی کردن با فرزندتان برای بهبود توجه و رفتار او را بیاموزید و به کار بگیرید. معمولاً این برنامه ها، در گروه های حدوداً ۱۰ تا ۱۲ نفره‌ی تشکیل شده از والدین تنظیم می شوند. یک برنامه نیز معمولاً شامل ۱۰ تا ۱۶ جلسه خواهد بود و هر جلسه نیز حداکثر ۲ ساعت طول خواهد کشید.
توجه داشته باشید، توصیه‌ی استفاده از یک برنامه آموزشی-تربیتی به این معنی نیست که شما والدین بدی بوده اید. در واقع هدف از این برنامه، آموزش مدیریت رفتار است. در حالی که افزایش اعتماد به نفس شما در توانایی کمک به فرزندتان و بهبود روابطتان با او را نیز افزایش می دهد.
۹. آموزش مهارت های اجتماعی
آموزش مهارت‌های اجتماعی به عنوان یکی دیگر از روش های درمان بیش فعالی کودکان، شامل شرکت کودک در موقعیت‌های ایفای نقش است. این کار به فرزند شما می آموزد چگونه در موقعیت‌های اجتماعی رفتار کند، با توجه بر این موضوع که چگونه رفتار او بر دیگران تاثیر می‌گذارد.
۱۰.درمان شناختی-رفتاری (CBT)
CBT یک نوع روش شناخت درمانی و گفتار‌درمانی به شمار می‌رود که می‌تواند به فرزندتان در مدیریت مشکلاتش با تغییر طرز فکر و رفتار کمک کند. طی این مشاوره کودک، درمانگر سعی می کند احساس فرزندتان در مورد یک موقعیت خاص را تغییر دهد. این عمل به نوبه‌ی خود رفتار آنها را نیز تغییر خواهد داد.
سخن آخر
ما در این مقاله در ارتباط با انواع روش های درمان بیش فعالی کودکان از جمله روش های دارویی و مشاوره ای صحبت کردیم. شما می توانید در صورت نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر و درخواست وقت مشاوره با مشاوران کارآزموده‌ی مشاورمود، با شماره تماس و یا ایمیل در قسمت تماس با ما در ارتباط باشید.
